“Dut gibi faydalı yemiş olmaz. Çoluk çocuk akşama kadar dut yer, ekmeği unutur. Aksiliğe bakın bu sene de dutlar bir türlü yetişemiyorlardı. Hava inadına serin gidiyor, ağaçlarda yapraktan başka bir şey görünmüyordu.”
Dutla ilgili bu anlatı, Kemal Tahir’in “Dutlar Yetişmedi” adlı öyküsünden…
Bir Anadolu kasabasında, reisi hapse düşen bir ailenin, özellikle de iplik fabrikasında zor koşullarda çalışan anne ve çocuklarının hazin öyküsü…

* * *

Cumartesi sabahı 7.30’da uyur uyanık durumdayken, yüzeyi pırıl pırıl parlayan bir dut yaprağına ilişti gözüm… Tek yaprak birden ağaca dönüştü ve kendimi o ağaçta parmak gibi sürmeli dutları yerken yakaladım.
Ağacın dalları arasında gezinirken yaprakların hiç birine zarar vermemeliydim. Onlar ipekböceğinin yiyeceğiydi çünkü…
İpekböceği dut yapraklarını yiyecek, daha sonra da oluşturduğu liflerle kendisine koza örecekti. 2 ya da 4 gün sürecekti böceğin kozayı örmesi…
Kaliteli ipek elde etmek için kozanın sağlam olması gerekiyordu ki, ipekböceği metamorfoza uğrayıp kelebeğe dönüşecekti. O kelebek özel salgısıyla kozayı delerek dışarıya çıkacaktı çünkü… O nedenle kozanın güneş altında kurutularak ipekböceğinin kelebeğe dönüşmesinin engellenmesi gerekiyordu.
Böylece, Kemal Tahir’in anlatımıyla aç çocuklara ekmeği unutturan dutun yaprakları, ipekböceği tarafından ipek haline dönüştürülecekti.
Çocukluğumdan hatırlıyorum… Köydeki evimizin bir odası koza üretimine ayrılmıştı. Dutların yaprak verdiği dönemde dallar kesilip o odaya yerleştirilirdi. Böceklerin o yaprakları kemirmesini izlemek büyük keyifti.

* * *

Ne aydınlık, ne karanlık loş bir odada, ipekböceği kozası gibi kendi kozamı örüp içine saklanmayı düşündüm, o cumartesi sabahında…
Bu aralar yaşamın hayhuyundan, çirkinliklerden yorulmuş olmalıyım ki, -bunun adına bahar yorgunluğu da denebilir- kendi ördüğüm kozanın içine saklanarak uzaklaşacaktım hepsinden bir süreliğine…
Biliyordum ki o süre sonunda, ipekböceği gibi metamorfoza uğrayıp kelebeğe dönüşecektim. Kozamı delip özgürce uçacaktım. Üstelik eskisinden daha coşkulu bir şekilde…

* * *

Yine o cumartesi günü İhsaniye Pazarı’nda alışveriş yaparken gördüm, yarım kiloluk plastik kabın içine doldurulmuş karadutları…
5 liraydı yarım kilosu!
Hal’de toptan fiyatı da 8 lira!
Geçmişte bahçelerde ağaçların dibine dökülüp tavuklara yem olan…
Yemişini yemek için “Alem Amca”nın ağacına tırmansan bile kimsenin ses etmediği…
Hatta evlerin bahçelerinden yollara dökülen meyveleri ortalığı kirletiyor diye dalları kesilen dutun kilosu 10 lira a dostlar!
Nasıl olmasın ki?
Ne dut kaldı, ne ipekböceği…
Ne de kelebeğe dönüşüp uçma şansı!